Ο ρόλος της Ενιαίας Υγείας είναι κομβικός στην αναχαίτιση πανδημιών, καθώς το 75% των νέων λοιμωδών νοσημάτων, όπως η COVID-19, προέρχεται από ζώα, συχνά λόγω της εντατικής εκμετάλλευσής τους αλλά και της καταστροφής των οικοσυστημάτων.
Αυτό επισημαίνει ο Γιώργος Βαλιάκος, αναπληρωτής Καθηγητής Κτηνιατρικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και μέλος της Ομάδας Εργασίας για την Μικροβιακή Αντοχή του Μεσογειακού Κέντρου Καινοτομίας για την Ενιαία Υγεία.
Ο κ. Βαλιάκος, στη συνέντευξη που ακολουθεί, εξηγεί επίσης ποιοι είναι οι λόγοι που κάνουν επιτακτική σήμερα την ολιστική προσέγγιση της Ενιαίας Υγείας.

Η συνέντευξη:

Ερ. Τι ακριβώς σημαίνει Ενιαία Υγεία;
Απ. Η Ενιαία Υγεία είναι μια ολιστική προσέγγιση που αναγνωρίζει την άρρηκτη σύνδεση μεταξύ της υγείας ανθρώπων, ζώων και του περιβάλλοντος. Στοχεύει στη βιώσιμη εξισορρόπηση και βελτιστοποίησή τους, κινητοποιώντας πολλούς τομείς και επιστήμες για συνεργασία. Η ανάγκη για την προσέγγιση αυτή προέκυψε από ανθρωπογενείς πιέσεις όπως η αλλαγή χρήσης γης, η κλιματική αλλαγή και η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών. Αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη στροφή από απομονωμένες στρατηγικές υγείας προς μια συστημική κατανόηση, απαραίτητη για την αντιμετώπιση σύγχρονων, πολύπλοκων απειλών που διαταράσσουν τις φυσικές ισορροπίες. Η Ενιαία Υγεία δεν είναι απλώς μια θεωρία, αλλά μια επιτακτική απάντηση στις προκλήσεις αυτές, αναδιαμορφώνοντας τον τρόπο που προσεγγίζουμε αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «συλλογική ευημερία».

Ερ. Σε πρακτικό επίπεδο, δηλαδή στην καθημερινότητά μας, πώς η Ενιαία Υγεία συμβάλλει στην προαγωγή και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας;
Απ. Στην καθημερινότητα, η Ενιαία Υγεία προστατεύει τη Δημόσια Υγεία προλαμβάνοντας ζωοανθρωπονόσους – ασθένειες που μεταδίδονται από ζώα, όπως η γρίπη των πτηνών. Συμβάλλει στην καταπολέμηση της ανάπτυξης μικροβιακής αντοχής, που οφείλεται στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών σε ανθρώπους και ζώα, διατηρώντας την αποτελεσματικότητα κρίσιμων για την υγεία φαρμάκων. Συμβάλλει επίσης στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων μέσω της παρακολούθησης της υγείας των ζώων και των γεωργικών πρακτικών. Προστατεύει την υγεία μέσω της ανάπτυξης ενός υγιούς περιβάλλοντος, καθώς η υποβάθμισή του ενισχύει μολυσματικούς κινδύνους. Όλη αυτή η προληπτική δράση μειώνει τη νοσηρότητα αλλά και ενισχύει την ευρύτερη κοινωνική ανθεκτικότητα και ευημερία, μειώνοντας παράλληλα το κόστος υγειονομικής περίθαλψης.

Ερ. Πόσο κομβικός είναι ο ρόλος της Ενιαίας Υγείας στην αναχαίτιση πανδημικών απειλών όπως αυτή που πρόσφατα βίωσε ο πλανήτης, καθώς και άλλου είδους απειλών, όπως η Επισιτιστική και Κλιματική Κρίση;
Απ. Ο ρόλος της Ενιαίας Υγείας είναι κομβικός στην αναχαίτιση πανδημιών, καθώς το 75% των νέων λοιμωδών νοσημάτων, όπως η COVID-19, προέρχεται από ζώα, συχνά λόγω της εντατικής εκμετάλλευσής τους αλλά και καταστροφής των οικοσυστημάτων. Η προσέγγιση αυτή στοχεύει στις βαθύτερες αιτίες, προλαμβάνοντας τη μετάδοση. Αντιμετωπίζει επίσης την Κλιματική Κρίση, οι επιπτώσεις της οποίας (π.χ. αλλαγή γεωγραφικής κατανομής παθογόνων) απειλούν την υγεία αλλά και την Επισιτιστική Κρίση, προωθώντας τη βιώσιμη γεωργία. Κατανοώντας αυτές τις κρίσεις όχι ως μεμονωμένα γεγονότα αλλά ως συμπτώματα μιας συστημικής ανισορροπίας, η Ενιαία Υγεία επιτρέπει τη μετάβαση από μια διαχείριση «αντίδρασης» στην προληπτική οικοδόμηση της απαιτούμενης ανθεκτικότητας.

Ερ. Πώς μπορεί ο ενεργός πολίτης να ενημερωθεί και να βοηθήσει στην προώθηση των σκοπών της Ενιαίας Υγείας;
Απ. Οι ενεργοί πολίτες μπορούν να ενημερώνονται από φορείς όπως το MED-OHC για επιδημιολογικά δεδομένα και δράσεις αλλά και για τοπικά προγράμματα πρόληψης και περιβαλλοντικές δράσεις. Μπορούν να βοηθήσουν με υπεύθυνη χρήση αντιβιοτικών, βιώσιμες καταναλωτικές επιλογές, και υποστηρίζοντας την προστασία του περιβάλλοντος. Η συμμετοχή σε τοπικές πρωτοβουλίες και η υιοθέτηση ατομικών υπεύθυνων συμπεριφορών είναι κρίσιμες. Ένα ενημερωμένο και ενεργό σώμα πολιτών όχι μόνο συμβάλλει άμεσα, αλλά και διασφαλίζει ότι οι πολιτικές Ενιαίας Υγείας είναι αποτελεσματικές και ανταποκρίνονται στις κοινωνικές ανάγκες, καλλιεργώντας μια αίσθηση κοινής ευθύνης για τη συλλογική υγεία.

Ερ. Είναι η Ενιαία Υγεία ένα επιπλέον εφόδιο όλων μας για την άμβλυνση των συνεπειών της Κλιματικής Κρίσης και την επίτευξη των Στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης;
Απ. Ναι, η Ενιαία Υγεία είναι θεμελιώδες εφόδιο για την άμβλυνση της Κλιματικής Κρίσης και την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Συμβάλλει σε πολλούς από αυτούς (π.χ. υγεία, καθαρό νερό, κλιματική δράση κτλ.) εξισορροπώντας τις ανάγκες υγείας με την προστασία φυσικών πόρων και οικοσυστημάτων. Αντιμετωπίζει ολιστικά τις υγειονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η αλλαγή στην κατανομή ασθενειών. Τοποθετώντας την υγεία εντός ενός ευρύτερου οικολογικού πλαισίου, προωθεί μια αλλαγή νοοτροπίας προς την ουσιαστική βιωσιμότητα, τονίζοντας ότι η ανθρώπινη ευημερία εξαρτάται από την υγεία του πλανήτη. Δεν είναι απλώς ένα πρόσθετο «επιπλέον» εφόδιο, αλλά ένα αναπόσπαστο στοιχείο για μακροπρόθεσμη ευημερία όλων.

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΛΙΑΚΟΣ
Ο Γιώργος Βαλιάκος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Κτηνιατρικής, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας από το Δεκέμβριο του 2017. Είναι πτυχιούχος της Κτηνιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έχει μεταπτυχιακό από το τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σχετικό με τη Δημόσια Υγεία και διδακτορικό από το τμήμα Κτηνιατρικής του ίδιου Πανεπιστημίου.
Είναι συγγραφέας σε 33 επιστημονικές δημοσιεύσεις, με άνω των 300 ετεροαναφορών και συνολικό h-index 8. Έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 70 προφορικές και σε αναρτημένες ανακοινώσες σε εθνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια. Είναι κριτής σε 12 επιστημονικά περιοδικά.